Quất Trung Bí được in ra năm 1632 do Đông Hải Chu Tấn Trinh biên soạn và sau này các cháu chắt là Chu Nhĩ Nghiệp và Chu Cảnh Tiêu hiệu đính, bổ sung. Sách gồm 4 tập, hai tập đầu trình bày cờ bàn, hai tập sau nói vê cờ tàn và cờ thế. Phần cờ bàn có nhiều thế trận như: Pháo đầu phá Đơn đề Mã – Pháo đầu phá Triền giác Mã – Bình phong Mã phá Phầo đầu – Trận Liệt Pháo – Cách chấp một nước tiên – Cách chấp hai nước tiên – Cách chấp một Mã và hai Mã, nhưng nổi bật và phong phú nhất là trận Thuận Pháo, chia ra phần “Đắc tiên” tức là đi tiên thắng và phần “Nhiêu tiên” chấp một tiên và đi hậu thắng. Nếu tính chung thì có 18 ván Thuận Pháo với 185 thế biến! So với các quyển kỳ phổ thời trước thì chỉ riêng phần này đã là một công trình khá qui mô, không quyền nào sánh kịp.

Xét về trình độ, phải nhìn nhận Chu Tấn Trinh đã xây dựng rõ các chiến lược đúng đắn, với tư tưởng chủ đạo là tấn công liên tục, khai thác triệt để mọi sai lầm của đối phương để giành chiến thắng nhanh nhất. Rõ ràng ngay trong bố trí quân, mục tiêu được đề ra là bằng mọi giá phải “chém đầu Tưởng địch” càng nhanh càng tốt, bất chấp các tổn thất có thể xây ra. Chính với những tư tưởng này họ Chu đã tạo cho thế trận Thuận Pháo kiểu chơi đối công rất căng thẳng, quyết liệt. Quan niệm về “quân” và “thế” của Chu rất rõ ràng: “Bỏ quân thì cần giành được nước tiên. Bắt quân chớ để bị thất thế” (Khí tử tu yếu đắc tiên. Tróc tử mạc giáo lạc hậu). Quan niệm này cho đến tận ngày nay vẫn được các cao thù đồng tình.

Điều độc đáo nổi bật của Quất trung bí là kỹ thuật điều binh thần tốc và nghệ thuật chơi đòn phối hợp, kết thúc cuộc chiến rất ngoạn mục và đầy ấn tượng. Cho đến tận bây giờ ai xem đoạn kết thúc cũng đều phải khâm phục óc thông minh tuyệt vời của một danh tài cách đây gần 400 năm! Tất nhiên trong một số chỗ tác giả không tránh khỏi nhầm lẫn hoặc sai sót.

Ngay kiểu chơi nhảy Mã trong mà ngày nay coi là một đặc trưng của trường phái hiện đại thì Chu Tấn Trinh cũng đã đề cập rồi và sau này Ba Kiết Nhân phát triển thêm. Rất tiếc, thời đó các tay cờ còn chưa sử dụng nhiều nên Chu Tấn Trinh trình bày rất sơ lược.

Tuy nhiên, lấy trình độ của làng cờ ngày nay mà đánh giá thì “Quất trung bí” còn nhiều hạn chế. Đó là lý thuyết đề ra, tác giả thiên vị một bên, cho bên này đi những nước chính xác còn bên kia lại mắc nhiều sai sót, lỗi lầm, để kết thúc nhanh ván cờ. Xây dựng tư tưởng tấn công là đúng nhưng luôn đi những nước đối công, bất chấp nguy hiểm thì cần xét lại. Vì điều này không còn phù hợp với lối chơi ngày nay là “tấn công chắc chắn, phòng thủ vững vàng”. Cuối cùng là do hạn chế về phương pháp trình bày nên cách sắp xếp không khoa học, nêu các biến lộn xộn khiến cho người đọc khó tiếp thu và khó nhớ, nhất là đối với những người trình độ còn kém.

Mặc dù có một số mặt hạn chế như vậy nhưng đánh giá chung thì đây vẫn là một tác phẩm rất quí, rất đáng trân trọng. Bởi vì ảhh hưởng của nó rất to lân từ khi nó xuất hiện đến nay. Cách đây 50 năm nó là một trong những quyển kỳ phổ được các cao thủ “gối đầu giường” vì nó rất nhiều điều cần nghiền ngẫm học tập. Nếu nói Mai hoa phổ của Vương Tái Việt là một tài liệu tổng kết xuất sắc trận Bình phong Má phá Pháo đầu từ thế kỷ 14 đên thế kỷ 17 thì Quất trung bí của Chu Tấn Trinh cũng là một tài liệu tổng kết tài tình trận Thuận Pháo từ thế kỷ 12 dến thế kỷ 16 Chính 2 tác phẩm này đã góp phần to lớn phổ biến cờ tướng rộng , khắp nhiều quốc gia Châu Á và nâng cao trình độ người chơi lên một tầm cao đáng kể.

Với những đặc điểm và lý do trên, Quất trung bí được coi là một quyển kỳ phổ chủ yếu dạy chơi Thuận Pháo, rất xứng đáng là tác phẩm tiêu biểu của trường phái cổ điển.

Cuối cùng cần nói rõ thêm vê tên sách: Quất trung bí có nghĩa là “bí quyết hoặc bí mật trong trái quít” lấy từ điển tích một người mê cờ mong muốn tìm người tài giỏi để thụ giáo. Ngày nọ anh ta bắt gặp một trái quít lạ, bổ ra xem thì thấy hai ông tiên đang ngồi đánh cờ ở trong. Từ đó người ta dùng điển tích này để nói về chuyện chơi cờ. Chu Tấn Trinh đặt tên sách như vậy là có ngụ ý: đây là bí quyết của cờ tiên! Tuy nghe không khiêm tốn nhưng rõ là một tên sách vừa gọn vừa có ý nghĩa.

– Với nhận , định đánh giá cao quyển Quất trung bí như vậy nên Hội cờ TP chủ trương cải biên toàn bộ phần Thuận Pháo để cung cấp cho các bạn hâm mộ nghiên cứu, học tập. Trong việc cải biên này, chúng tôi trung thành với chính bản, khống sửa đổi nội dung, kể cả các biến có sai sót. cần thiết lắm chúng tôi mở ngoặc để ghi ý kiến của mình, còn thì hầu hết chỉ đánh dấu hỏi. Để các bạn mới chơi có thể học tập và thưởng thức các đòn phối hợp kết thúc đẹp mắt, chúng tôi ghi đầy đủ phần này trong “chú giải”.

Đối với một số bạn muốn biết các quyển kỳ phổ khác viết như thế nào, chúng tôi không trình bày riêng, vì cơ bản các sách này đều tương tự như “Quất phổ” nên chúng tôi chỉ ghi những chỗ có biến khác ở “chú giải”. Riêng trường hợp mấy ván của Ba Kiết Nhân đáng lẽ xếp vào phần Thuận Pháo hiện đại, chúng tôi cúng đưa vào chương này nhằm bổ sung cho “Quất phổ” với phương án Mã nhảy trong, vì lịch sử của nó cũng đã trên 100 năm rồi.